دانشگاه شیراز
دانشکده ی اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی
رساله ی دکتری در رشته ی
جامعه شناسی
بررسی جامعه شناختی مهارتهای اجتماعی و ارتباطی مؤثر بر بازدارندگی رفتارهای پرخطر جوانان(مطالعه موردی شهر شیراز)
استاد راهنما:
دکتر حبیب احمدی
اسفند 1393
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
واژگان کلیدی: رفتارهای پرخطر، مهارتهای اجتماعی و ارتباطی، بازدارندگی، جوانان، شیراز.
پژوهش حاضر با بهره گرفتن از نظریهی کنترل اجتماعی و همنشینی افتراقی در بخش متغیر وابسته و نظریهی یادگیری اجتماعی در بخش متغیر مستقل به عنوان چارچوب نظری پژوهش به بررسی رابطه بین مهارتهای اجتماعی و ارتباطی و رفتارهای پرخطر جوانان پرداخته است. بر مبنای روش پیمایشی، دادههای پژوهش به وسیلهی پرسشنامه از تعداد 600 نفر از جوانان 15 تا 29 ساله شهر شیراز به روش نمونه گیری چندمرحله ای مختلط گردآوری شد. متغیرهای مستقل شامل سن، تحصیلات، درآمد خانواده، جنسیت، وضعیت تأهل، قومیت، نوع مسکن، طبقه اجتماعی، ساختار خانواده، اوقات فراغت، دلبستگی به خانواده و دوستان، تعهد به هنجارها، مشارکت، باور به اصول اخلاقی، خودپنداره، خود-کنترلی، همنشینی با دوستان بزهکار، نظارت والدین بر فرزندان و مهارت های اجتماعی و ارتباطی می باشند. متغیر وابسته نیز رفتارهای پرخطر است. نتایج آزمون فرضیات نشان می دهد بین درآمد، دلبستگی به خانواده و دوستان، تعهد به هنجارها، مشارکت، باور به اصول اخلاقی، خودپنداره، خود-کنترلی، همنشینی با دوستان بزهکار، نظارت والدین بر فرزندان، مهارتهای اجتماعی و ارتباطی و رفتارهای پرخطر رابطه معناداری وجود دارد. همچنین، به لحاظ رفتارهای پرخطر، بین جنسیت، وضعیت تأهل، قومیت، طبقه اجتماعی، ساختار خانواده، اوقات فراغت تفاوت معناداری وجود دارد. اما بین سن، تحصیلات، نوع مسکن و رفتارهای پرخطر رابطه معناداری مشاهده نشده است. معادله رگرسیونی مربوط به تحلیل چند متغیره متغیرهای مستقل جهت پیش بینی متغیر وابستهی رفتارهای پرخطر نیز نشان می دهد در مجموع شش متغیر درون معادله شامل تعهد به هنجارها، جنسیت(مرد)، باور به اصول اخلاقی، مهارت های اجتماعی و ارتباطی، همنشینی با دوستان بزهکار و نظارت والدین بر فرزندان توانستند حدود 47 درصد از واریانس متغیر وابستهی رفتارهای پرخطر را تبیین نمایند. نمودار تحلیل مسیر نیز نشان می دهد که متغیرهای جنسیت(مرد) و باور به اصول اخلاقی نسبت به سایر متغیرها، دارای تأثیر بیشتری بر روی متغیر وابسته(رفتارهای پرخطر) می باشند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-2- سیر تحول بزهکاری در ادوار تاریخی. 14
2-2-1- بزهکاری در عهد قدیم. 14
2-2-2- بزهکاری در قرون وسطی. 16
2-2-3- بزهکاری و جرم در عصر مدرن. 17
2-2-4- بزهکاری و جرم در اسلام. 18
3-2- نظریه های مربوط به رفتارهای بزهکارانه. 44
3-2-1- دیدگاه جرم شناسی کلاسیک. 44
3-2-2-1- اثبات گرایی زیستی. 46
3-2-2-2- اثبات گرایی روانی. 48
3-2-3- نظریه های زیستی – اجتماعی. 49
3-2-4- نظریه های جامعه شناختی. 50
3-2-4-1- نظریه های ساختار اجتماعی. 53
3-2-4-1-1- نظریه بی سازمانی اجتماعی. 54
3-2-4-1-1-1- نظریه بوم شناختی رابرت ازرا پارک 55
3-2-4-1-1-2- نظریه مناطق متحدالمرکز کلیفورد شاو و هنری مک کی 56
3-2-4-1-1-3- نظریه فعالیتهای روزمره مارکوس فلسون و لاورنس کوهن 59
3-2-4-1-2-1- نظریه آنومی امیل دورکیم. 62
3-2-4-1-2-2- نظریه فشار رابرت مرتن. 64
3-2-4-1-2-3- نظریه فشار عمومی رابرت آگنیو. 68
3-2-4-1-2-4- نظریه آنومی نهادی استیون مسنر و ریچارد روزنفلد 70
3-2-4-1-3- نظریه انحراف فرهنگی. 73
3-2-4-1-3-1- نظریه هنجارهای رفتاری تورستن سلین 75
3-2-4-1-3-2- نظریه خرده فرهنگ بزهکارانه آلبرت کوهن 76
3-2-4-1-3-3- نظریه فرهنگ طبقه پایین والتر میلر 77
3-2-4-1-3-4- نظریه فرصت افتراقی ریچارد کلووارد و لوید اهلین 79
3-2-4-1-3-5- نظریه کد(رمز) خیابان الیاه اندرسون 80
3-2-4-2- نظریه های فرآیند اجتماعی. 81
3-2-4-2-1- نظریه یادگیری اجتماعی. 83
3-2-4-2-1-1- نظریه همنشینی افتراقی ادوین ساترلند 84
3-2-4-2-1-2- نظریه هویت پذیری افتراقی دانیل گلیزر 87
3-2-4-2-1-3- نظریه تقویت افتراقی رانلد آکرز و رابرت بورگس 88
3-2-4-2-1-4- نظریه خنثی سازی دیوید ماتزا و گرشام سایکز 90
3-2-4-2-2- نظریه کنترل اجتماعی. 92
3-2-4-2-2-1- نظریه بازداری والتر ریکلس. 93
3-2-4-2-2-2- نظریه پیوند اجتماعی تراویس هیرشی 94
3-2-4-2-2-3- نظریه شرمنده سازی جان بریث ویت 96
3-2-4-2-2-4- دکترین بازدارندگی. 97
3-2-4-2-3- نظریه واکنش اجتماعی یا برچسب زنی. 98
3-2-4-2-3-1- نظریه نمایش شر فرانک تاننبائوم 100
3-2-4-2-3-2- نظریه انحراف اولیه و ثانویه ادوین لمرت 101
3-2-4-2-3-3- نظریه بیگانگان هوارد بکر. 104
3-2-4-2-3-4- نظریه عدم مداخله رادیکال ادوین شور 106
3-2-4-2-3-5- نظریه فریبندگی های جرم جک کاتز 107
3-2-4-3- نظریه تضاد اجتماعی. 108
3-2-4-3-1- نظریه تضاد کارل مارکس. 109
3-2-4-3-2- نظریه تضاد گروهی جورج ولد. 110
3-2-4-3-3- نظریه واقعیت اجتماعی جرم ریچارد کوئینی 111
3-2-4-3-4- نظریه جرم و نظم قانونی آستین ترک. 112
3-2-4-3-5- نظریه مارکسیسم ساختاری ویلیام چامبلیس و رابرت سیدمن 113
3-2-4-3-6- نظریه واقع گرایی چپ جان لی و جوک یانگ 114
3-2-4-3-7- نظریه کنترل قدرت جان هاگان. 115
3-2-4-4- نظریه های تکاملی(تلفیقی). 117
3-2-4-4-1- نظریه های دوره زندگی. 118
3-2-4-4-1-1- نظریه درجه بندی سنی رابرت سامپسون و جان لاب 119
3-2-4-4-1-2- مدل تکامل اجتماعی ریچارد کاتالانو و دیوید هاوکینز 121
3-2-4-4-1-3- نظریه تلفیقی دلبرت الیوت، سوزان ایجتون و راچل کانتر. 122
3-2-4-4-1-4- نظریه تعاملی ترنس ثورنبری، ماروین کرون، آلن لیزوت و مارگرات فارنورث. 122
3-2-4-4-1-5- نظریه عمومی جرم و بزهکاری رابرت آگنیو 123
3-2-4-4-1-6- نظریه حمایت اجتماعی فرانسیس کالن 124
3-2-4-4-2- نظریه های خصلت پنهان. 125
3-2-4-4-2-1- نظریه یادگیری – سرشتی جیمز ویلسون و ریچارد هرنشتاین. 125
3-2-4-4-2-2- نظریه عمومی جرم میشل گاتفریدسون و تراویس هیرشی 127
3-2-4-4-2-3- نظریه پتانسیل ضد اجتماعی شناختی تلفیقی دیوید فارینگتون. 129
3-2-4-4-2-4- نظریه اجبار افتراقی مارک کالوین 130
3-2-4-4-2-5- نظریه تعادل کنترل چارلز تیتل. 131
3-2-4-4-3- نظریه های خط سیر. 133
3-2-4-4-3-1- نظریه مسیرهای بزهکاری رالف لوبر 134
3-2-4-4-3-2- نظریه تاکسونومی دوگانه تخلف تری موفیت 135
3-2-4-4-3-3- نظریه تخلف زودهنگام و دیرهنگام جرالد پترسون و کارن یوئرگر. 136
3-2-4-4-4- نظریه های رفتارهای پرخطر. 137
3-2-4-4-4-1- نظریه رفتار مشکل آفرین ریچارد جسور 137
3-2-4-4-4-2- نظریه زمان بندی بلوغ چارلز اروین 138
3-2-4-4-4-3- نظریه استرس اجتماعی جان رودز. 139
3-3- نظریه های مهارت های اجتماعی و ارتباطی. 140
3-3-1- نظریه های روانشناختی مهارت اجتماعی و ارتباطی 140
3-3-2- نظریه های اجتماعی مهارت اجتماعی و ارتباطی 141
4-2- تکنیک جمع آوری اطلاعات. 157
4-8- روایی و پایایی ابزار سنجش. 166
4-9- روش های تجزیه و تحلیل داده ها. 167
فصل پنجم: تجزیه و تحلیل داده ها
5-3-1- تحلیل های آماری دو متغیره (بررسی فرضیات) 217
5-3-2- تحلیل های آماری چندمتغیره. 231
5-3-2-1- تحلیل رگرسیون چندمتغیره. 231
فهرست جداول
عنوان و شماره جدول صفحه
جدول 1-3- سنخ شناسی شیوه های سازگاری فردی 67
جدول 1-4- توزیع جمعیت در مناطق ده گانه شیراز و تعداد پرسشنامه های پر شده در هر منطقه 161
جدول 2-4- ضریب آلفای کرونباخ گویه های متغیرهای پژوهش 167
جدول شماره 1-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس سن و میزان مهارتهای اجتماعی و ارتباطی 170
جدول شماره 9-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس درآمد و میزان مهارت اجتماعی و ارتباطی 176
جدول شماره 38-2-5: توزیع فراوانی افراد براساس سن و میزان رفتارهای پرخطر 196
جدول شماره 39-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس جنسیت و میزان رفتارهای پرخطر 197
جدول شماره 40-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس تحصیلات و میزان رفتارهای پرخطر 198
جدول شماره 41-2-5: توزیع فراوانی افراد براساس وضعیت تأهل و میزان رفتارهای پرخطر 198
جدول شماره 42-2-5: توزیع فراوانی افراد براساس قومیت و میزان رفتارهای پرخطر 199
جدول شماره 43-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس نوع مسکن و میزان رفتارهای پرخطر 199
جدول شماره 44-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس طبقهی اجتماعی و میزان رفتارهای پرخطر 200
جدول شماره 45-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس ساختار خانواده و میزان رفتارهای پرخطر 201
جدول شماره 46-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس درآمد و میزان رفتارهای پرخطر 201
جدول شماره 48-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف سیگار و میزان رفتارهای پرخطر 203
جدول شماره 49-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف قلیان و میزان رفتارهای پرخطر 203
جدول شماره 50-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف الکل و میزان رفتارهای پرخطر 204
جدول شماره 51-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف شیشه و میزان رفتارهای پرخطر 204
جدول شماره 52-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف ماری جوانا و میزان رفتارهای پرخطر 205
جدول شماره 53-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف حشیش و میزان رفتارهای پرخطر 205
جدول شماره 54-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف کراک و میزان رفتارهای پرخطر 206
جدول شماره 55-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف قرص اکس و میزان رفتارهای پرخطر 206
جدول شماره 56-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف هروئین و میزان رفتارهای پرخطر 207
جدول شماره 57-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس مصرف تریاک و میزان رفتارهای پرخطر 207
جدول شماره 58-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس رابطه جنسی و میزان رفتارهای پرخطر 208
جدول شماره 60-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان دلبستگی و رفتارهای پرخطر 209
جدول شماره 61-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان تعهد و رفتارهای پرخطر 209
جدول شماره 62-2-5: توزیع فراوانی افراد براساس میزان باور و رفتارهای پرخطر 210
جدول شماره 63-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان مشارکت و رفتارهای پرخطر 211
جدول شماره 64-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان خود-کنترلی و رفتارهای پرخطر 211
جدول شماره 65-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان خودپنداره و رفتارهای پرخطر 212
جدول شماره 68-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان مهارت اجتماعی و رفتارهای پرخطر 214
جدول شماره 69-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان مهارت ارتباطی و رفتارهای پرخطر 215
جدول شماره 70-2-5: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس میزان مهارت جرأت ورزی و رفتارهای پرخطر 215
جدول 1-3-5: همبستگی بین سن، تحصیلات و درآمد و مهارتهای اجتماعی و ارتباطی 217
جدول 2-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان مهارت های اجتماعی و ارتباطی افراد با توجه به جنسیت 218
جدول 3-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان مهارت های اجتماعی و ارتباطی افراد با توجه به وضعیت تأهل 218
جدول 4-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان مهارت های اجتماعی و ارتباطی افراد با توجه به قومیت 219
جدول 5-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان مهارتهای اجتماعی و ارتباطی افراد با توجه به نوع مسکن 219
جدول 6-3-5 : آزمون تفاوت میانگین میزان مهارت های اجتماعی و ارتباطی افراد با توجه به وضعیت طبقاتی 220
جدول 10-3-5: همبستگی بین مهارت های اجتماعی و ارتباطی و انواع رفتارهای پرخطر 223
جدول 11-3-5: همبستگی بین سن، تحصیلات و درآمد و رفتارهای پرخطر 224
جدول 12-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر افراد با توجه به جنسیت 225
جدول 13-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر با توجه به وضعیت تأهل 225
جدول 14-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر افراد با توجه به قومیت 226
جدول 15-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر افراد با توجه به نوع مسکن 226
جدول 16-3-5 : آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر با توجه به وضعیت طبقاتی 227
جدول 17-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر با توجه به ساختار خانواده 227
جدول 18-3-5: آزمون تفاوت میانگین میزان رفتارهای پرخطر افراد با توجه به نحوه گذران اوقات فراغت 228
جدول 20-3-5: همبستگی بین متغیر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی با متغیر وابسته(رفتارهای پرخطر) 230
جدول 39-3-5- اثرات مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر رفتارهای پرخطر 245
جدول 40-3-5- کمیت خطای e مدل تحلیل مسیر 245
فهرست شکلها
عنوان و شماره شکل صفحه
شکل 3-1- شاخه های نظریه ساختار اجتماعی. 54
شکل 3-2- عناصر نظریه بی سازمانی اجتماعی. 59
شکل 3-3- نظریه فعالیت های روزمره: ارتباط بین عوامل سه گانه 61
شکل 3-4- عناصر اصلی نظریه فشار. 62
شکل 3-5- عناصر نظریه فشار عمومی. 70
شکل 3-6- مدل تحلیلی ارتباط بین سازمان اجتماعی کلان و جرم 72
شکل 3-7- عناصر نظریه انحراف فرهنگی. 74
شکل 3-8- شاخه های نظریه فرآیند اجتماعی .. 82
شکل 3-9- نظریه یادگیری اجتماعی بزهکاری. 83
شکل 3-10- میراث بوم شناختی نظریه همنشینی افتراقی. 85
شکل 3-11- پیوندهای افتراقی. 87
شکل 3-12- فنون خنثی سازی ماتزا. 92
شکل 3-13- عناصر نظریه پیوند اجتماعی هیرشی. 96
شکل 3-14- فرآیند برچسب زنی. 100
شکل 3-15- فرآیند شکل گیری انحراف ثانویه. 103
شکل 3-16- مدل مفهومی پژوهش. 152
شکل 3-17- مدل تجربی پژوهش. 153
شکل 5-1- نمودار تحلیل مسیر. 246
شکل5-2- مدل نهایی استخراج شده از پژوهش. 247
شکل 6-1- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح فردی. 265
شکل 6-2- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح خانواده. 267
شکل 6-3- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح مدرسه. 268
شکل 6-4- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح گروه همسالان 269
شکل 6-5- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح محیط اجتماعی 271
کلیات
1-1- مقدمه
انسان موجودی اجتماعی و نیازمند برقراری ارتباط با انسانهای دیگر برای رفع نیازهای خود میباشد. زندگی اجتماعی انسان خیلی پیچیدهتر از موجودات دیگر است. در اثر زندگی گروهی، روابط اجتماعی انتزاعی و مجموعهی مشترکی از مفاهیم که معانی مشترک دارند، تبدیل به نماد میشوند، و انسانها از طریق این نمادها با هم ارتباط برقرار می کنند. روابط اجتماعی گروه حاصل کنش متقابل اجتماعی مکرری است که تبدیل به اشکال گوناگون نظم، وظایف و انتظارات متقابل میگردد. در این فرآیند کنش متقابل، انسان اعمالش را با در نظر گرفتن انتظارات دیگران انجام میدهد. بنابراین، زندگی اجتماعی به شکل مستمر در حال تغییر و دگرگونی است و اشکال جدیدی از جامعه ظهور می کند که در ابعاد مختلف با جامعه گذشته دارای تفاوتهایی میباشد. گذر جوامع از سنتی به مدرن همراه با آثار و پیامدهای مختلفی در سطوح خرد و کلان میباشد. بخشی از این پیامدها مربوط به رفتارهای اجتماعی است که دچار تحولات و دگرگونیهایی گردیدند. رفتار و روابط اجتماعی از طریق هنجارها تنظیم میشود. یک هنجار تعیین می کند که فرد در شرایط گوناگون چه رفتاری باید یا نباید داشته باشد. اما همیشه این امکان وجود دارد که رفتار فرد با هنجارها مطابقت نداشته باشد. در جوامع ابتدایی و کوچک، هنجارها مشخصتر و محدودتر هستند و میزان همنوایی با آنها بیشتر است. در جوامع مدرن، به علت وجود تمایز میان گروهها و طبقات و تعلق به زمینه های طبقاتی، قومی و نژادی گوناگون، هنجارها متنوعتر شده و میزان پیروی از آنها کمتر میشود. به تدریج که جوامع به سمت صنعتیشدن و شهرنشینی پیش رفتند، بروز رفتارهایی که همنوا و سازگار با هنجارها و ارزشهای جامعه نبودند، بیشتر شد. این ناهنجاریها و ناسازگاریها به تدریج زمینه تخریب نظم و انسجام موجود در جامعه را فراهم نمود. جامعهشناسی در اصل برای مطالعه و بررسی این بینظمیها و ناهنجاریها پدیدار گردید. با گسترش این ناهنجاریها، حوزهای از جامعهشناسی به نام جامعهشناسی انحرافات به شکل تخصصی بر روی رفتارهای انحرافی و بزهکارانه متمرکز شد، تا با شناسایی علل و عوامل مؤثر بر رفتارهای انحرافی و بزهکارانه، راهکارهایی برای بهبود وضع موجود بیابد.
رفتارهای انحرافی و بزهکارانه به نوبهی خود انواع مختلفی از رفتارها را در برمیگیرند. نکته مهم در رابطه با این رفتارها، پیامدهای مخرب و ویرانگر آنها است که نیازمند توجه جدی و عمیق از سوی نهادهای مسؤول و دستاندرکار و همچنین محققان و پژوهشگران میباشد. در این راستا، با توجه به شرایط کنونی و افزایش هرچه بیشتر رفتارهای انحرافی و بزهکارانه، بخشی از این رفتارها باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد که نسبت به سایر رفتارهای انحرافی، دارای آثار و نتایج مهلک و مخربتری می باشد. به همین منظور، مقولهی رفتارهای پرخطر جوانان که بخشی از رفتارهای انحرافی میباشد، در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد.
تعداد صفحه : 410
قیمت :14700 تومان