دانشگاه مازندران
معاونت آموزشی
مدیریت تحصیلات تکمیلی
پایاننامه دوره کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی (گرایش پژوهشگری)
موضوع:
تبیین سطح فساد: بررسی تطبیقی اثر کیفیت حاکمیت و حکمرانی خوب
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده:
یافتن الگوی مناسب برای تبیین سطح فساد، در درجه اول مستلزم پاسخ به یک سؤال کلی است: تفاوت کشورهای فاسد و غیرفاسد در فقدان چه شاخصهای حکومتی قابل تبیین است؟
در پاسخ به این سؤال، با بهره گرفتن از روش تحلیل ثانویه و روش تحلیل تطبیقی، 4 دسته عوامل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و عوامل فرایندی مورد آزمون قرار گرفتند تا تأثیرگذارترین عوامل بر فساد شناسایی شوند. متغیر وابسته تحقیق نیز نمره عاملی فساد بوده است که از 4 بانک اطلاعاتی مختلف (مؤسسسه برتلسمن، سازمان شفافیت، شاخص رقابت جهانی و مؤسسه ریسک بینالملل) جمعآوری شده است.
یافته های تحقیق نشان میدهد که متغیر حکمرانی خوب (کیفیت حکومت) قادر است 91 درصد از تغییرات فساد را تبیین کند. بنابراین مهمترین تفاوت کشورهای فاسد و غیرفاسد در فقدان این شاخص میباشد. همچنین در جوامعی که درصد جمعیت مذهبی (پروتستان) بیشتر است، میزان فساد کمتر است. اما از سوی دیگر در کشورهای فاسد، میزان تورم بالاتر است. بعلاوه، واردات احتمال فساد را افزایش میدهد اما با افزایش میزان صادرات احتمال فساد کاهش مییابد.
مطابق با رگرسیون نهایی عوامل مؤثر بر فساد، عوامل سیاسی و بعد از آن، عوامل فرایندی در افزایش رتبه پاکی کشورها مهمتر از عوامل اقتصادی و مذهب است. بنابراین، عوامل اقتصادی متأثر از عملکرد دولت در مقابل ویژگیهای دولت از اهمیت کمتری برخوردار است. به عبارتی، فساد بیشتر از آنکه تحت تأثیر عملکرد دولت باشد، از عواملی که مستقیماً از دولت ناشی میشود بیشتر تأثیر میپذیرد.
واژههای کلیدی: فساد، حکمرانی خوب، عوامل فرایندی، عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی، عوامل فرهنگی
فهرست مطالب
عنوان | صفحه |
فصل دوم: پیشینه تجربی و نظری.. 8
2-6- متغیرهای مؤثر بر فساد. 17
2-6-1- دموکراسی و تداوم آن. 17
2-6-6- تولید ناخالص داخلی.. 29
2-6-9- سابقه حکومت استعماری.. 31
2-6-11- وفاداری و تعلق گروهی.. 32
2-6-19- حقوق کارمندان دولتی.. 47
فصل سوم: چارچوب نظری.. 52
3-2- تعریف حکمرانی خوب و کیفیت حکومت… 54
فصل چهارم: روش شناسی.. 69
4-3- معرفی پروژه شاخص های جهانی حکمرانی.. 71
4-4- معرفی موسسه کیفیت حکومت… 72
4-5- معرفی مجمع جهانی اقتصاد. 73
4-6- معرفی سازمان شفافیت بین الملل.. 74
4-7- معرفی شاخص راهنمای بین المللی ریسک کشوری (ICRG) 74
4-11- اعتبار و روایی ابزار سنجش…. 78
4-12- سنجش و اندازه گیری مفاهیم.. 78
4-12-1-3- شفافیت (فقدان آزادی مطبوعات) 79
4-12-1-4- صادرات و واردات (درصد تولید ناخالص داخلی) 80
4-12-1-5- تولید ناخالص داخلی.. 80
4-12-1-8- اثربخشی و کارایی حکومت… 81
4-12-1-10- کیفیت مقررات تنظیمی.. 81
4-12-1-12 افتراق و تعلق گروهی.. 82
4-12-1-13- آزادسازی اقتصادی.. 82
4-12-1-14- تداوم دموکراسی.. 83
فصل پنجم: توصیف داده ها 86
5-1- توصیف متغیر وابسته تحقیق.. 87
5-2- توصیف متغیرهای مستقل.. 90
5-2-1: خوشه بندی کشورها بر اساس «شاخصهای حکمرانی خوب و کیفیت حکومت» 90
5-2-2: خوشه بندی کشورها بر اساس «اندازه دولت» 93
5-2-3: خوشه بندی کشورها بر اساس « آزادسازی اقتصادی» 94
5-2-4: خوشه بندی کشورها بر اساس میزان « تورم » 95
5-2-5: خوشه بندی کشورها بر اساس میزان « صادرات » 96
5-2-6: خوشه بندی کشورها بر اساس میزان « واردات» 97
5-2-7: خوشه بندی کشورها بر اساس میزان « فقدان آزادی مطبوعات» 98
فصل ششم: تجزیه و تحلیل داده ها 100
6-1- تفاوت میانگین فساد بر حسب شاخص های مختلف… 101
6-2-1- مدل رگرسیون چند متغیره عوامل سیاسی برای تبیین فقدان فساد. 108
6-2-2- مدل رگرسیون چند متغیره عوامل مذهبی برای تبیین فقدان فساد. 111
6-2-3- مدل رگرسیون عوامل فرایندی برای تبیین فقدان فساد. 112
6-2-4- مدل رگرسیون لجستیک عوامل اقتصادی برای تبیین فقدان فساد. 114
6-2-5- مدل رگرسیون نهایی چند متغیره برای تبیین فقدان فساد. 120
فصل هفتم: نتیجه گیری.. 124
فهرست جدولها
عنوان | صفحه |
جدول 3-1: شاخص های کیفیت حکومت و حکمرانی خوب… 63
جدول 3-2: عوامل مؤثر بر فساد. 67
جدول 4-1: بانک های اطلاعاتی داده های مورد استفاده متغیر وابسته و مستقل.. 85
جدول شماره 5-1: توصیف شاخص های متغیر وابسته (فقدان فساد) 87
جدول شماره 5-2: تحلیل عاملی شاخص فساد. 88
جدول شماره 5-3: ماتریس بارهای عاملی شاخص های فساد. 88
جدول شماره 5-4: توصیف متغیر وابسته پس از یکسان سازی شاخص ها 88
جدول 5-5: توزیع وضعیت فساد در کشورهای مورد بررسی.. 89
جدول 5-6: توصیف متغیرهای مستقل.. 90
جدول شماره 5-7: توصیف شاخص های حکمرانی خوب و کیفیت حکومت… 91
جدول شماره 5-8: تحلیل عاملی شاخص حکمرانی خوب… 91
جدول شماره 5-9: ماتریس بارهای عاملی شاخص های فساد. 92
جدول شماره 5-10: توصیف شاخص نهایی حکمرانی خوب و کیفیت حکومت… 92
جدول شماره 5-11: خوشه بندی کشورها بر اساس شاخص حکمرانی خوب و کیفیت حکومت… 92
جدول شماره 5-12: بررسی وضعیت اندازه دولت در کشورهای مورد بررسی.. 93
جدول شماره 5ـ13: بررسی وضعیت آزادسازی اقتصادی در کشورهای مورد بررسی.. 94
جدول شماره 5ـ14: بررسی وضعیت تورم در کشورهای مورد بررسی.. 95
جدول شماره 5ـ15: بررسی وضعیت صادرات در کشورهای مورد بررسی.. 96
جدول شماره 5ـ16: بررسی وضعیت واردات در کشورهای مورد بررسی.. 97
جدول شماره 5ـ17: بررسی وضعیت فقدان آزادی مطبوعات در کشورهای مورد بررسی.. 98
جدول 6-1: نتایج معنی داری تفاوت میانگین فقدان فساد بر حسب شاخص های مختلف… 101
جدول شماره 6-2: نتایج مقایسه فقدان فساد بر حسب متغیرهای مختلف… 104
جدول شماره 6-3 : همبستگی متغیر وابسته و مستقل.. 107
جدول 6-4: متغیرهای نهایی همبسته با فساد. 108
جدول 6-5: خلاصه مدل رگرسیون چند متغیره عوامل سیاسی برای تبیین فقدان فساد. 110
جدول 6-6: نتایج مدل رگرسیون چند متغیره عوامل سیاسی برای تبیین فقدان فساد. 110
جدول 6-7: خلاصه مدل رگرسیون چند متغیره عوامل مذهبی برای تبیین فقدان فساد. 110
جدول 6-8: نتایج مدل رگرسیون چند متغیره عوامل مذهبی برای تبیین فقدان فساد. 111
جدول 6-9: خلاصه مدل رگرسیون چند متغیره عوامل فرایندی برای تبیین فقدان فساد. 111
جدول 6-10: نتایج مدل رگرسیون چند متغیره عوامل فرایندی برای تبیین فقدان فساد. 113
جدول 6-11: جدول تناسب مدل. 115
جدول 6-12: شبه ضریب تعیین.. 115
جدول شماره 6-13: برآورد پارامترهای جدول لجستیک عوامل اقتصادی برای تبیین فقدان فساد. 119
جدول 6-14: خلاصه مدل رگرسیون چند متغیره برای تبیین فقدان فساد. 120
جدول 6-15: نتایج مدل رگرسیون چند متغیره برای تبیین فقدان فساد. 121
موضوع پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر سطح فساد است که در این رابطه به طور تطبیقی اثر کیفیت حکومت و حکمرانی خوب بر فساد مورد مقایسه قرار میگیرند تا با بهره گرفتن از تحقیقی تجربی نشان داده شود تفاوت کشورهای فاسد و غیرفاسد در فقدان چه شاخصهای حکومتی قابل تبیین است.
صندوق بین المللی پول فساد را به سوءاستفاده از مقامات دولتی و یا اعتماد در جهت منافع خصوصی تعریف کرده است (IMF, 2005).
در تعریف اولیه سازمان شفافیت بینالمللی، فساد به سوء استفاده از کار دولتی در جهت منافع خصوصی تعریف شده است. سازمان شفافیت بعداً تعریف خود را با ارائه تعریف دیگری گستردهتر کرد. طبق این تعریف فساد عبارت است از «سوءاستفاده از قدرت در جهت منافع خصوصی». شبکه عدالت مالیاتی معتقد است که تعریف سازمان شفافیت خیلی محدود است و امکان فرار از پرداخت مالیات و جعل قیمت گذاری در واردات و صادرات توسط افراد و شرکتهای خصوصی وجود دارد. همچنین این تعریف فاقد تمام اشکال فساد است. شیوههایی مانند حامیپروری[1] و تبعیض که به عنوان فساداند، معمولاً به عنوان فساد شناخته شده نیستند (Holmberg & Rothstein, 2006: 4).
از نظر سازمان ملل شکلهای رایج فساد شامل رشوه، اختلاس، سرقت و تقلب، اخاذی، سوء استفاده از اختیار، پارتیبازی، قوم و خویشپرستی و حامیپروری و مشارکتهای نامناسب سیاسی است (United Nation, 2004: 10).
از آنجا که این موارد تهدیدی برای اعتماد به حساب میآیند که در نهایت می تواند به باورهای نظام سیاسی آسیب رساند و مشروعیت نظام را به خطر اندازند، شبکه عدالت مالیاتی پیشنهاد کرده است فساد به طور گستردهتر به «فعالیتی که اعتماد عمومی به سلامت[2] قوانین، سیستمها و نهادهای حاکم بر جامعه را تضعیف می کند» تعریف شود (Zirnsak, Clarke & Feith, 2008: 7).
میزان بروز و شیوع فساد در میان جوامع، متغیر است. امروزه فساد در کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه، مراکز دولتی یا خصوصی و حتی در بخشهای غیرانتفاعی و خیریه وجود دارد. فساد می تواند نادر، گسترده یا سیستماتیک باشد. وقتی فساد نادر است، کشف، جداسازی و مجازات و پیشگیری آن نسبتاً آسان است. وقتی فساد در جامعهای گسترده باشد، رسیدگی و کنترل آن مشکل است. اما بدترین سناریو وقتی است که فساد سیستماتیک باشد. وقتی فساد در کشوری سیستماتیک باشد، نهادها، قوانین، رفتار و گرایش مردم در انجام امور با فساد تطبیق مییابد و فساد به منش و روش زندگی تبدیل میشود و می تواند اثر مخربی بر اقتصاد داشته باشد (Myint, 2000: 41).
در خصوص اثرات مثبت یا منفی فساد نظرات مختلفی وجود دارد. برخی از نویسندگان استدلال می کنند که انواع خاص فساد می تواند اثر مثبتی در توسعه اقتصادی، یکپارچگی ملی و جلوگیری از تکه تکه شدن قدرت داشته باشند (Nye, 1967) اما اکثر مطالعات به نتایج منفی فساد اشاره دارند (Mauro, 1995; Akc & ay, 2006; Transparency International, 2008; Gupta et al, 2002).
تحقیقات جاری در خصوص فساد، به تئوریپردازی و اندازه گیری اثرات مضر فساد میپردازند.
فساد مانع عمده در روند توسعه اقتصادی و نوسازی کشور است. فساد عواقب نامطلوبی در درآمد و بودجه دولت دارد. پرداخت رشوه به عنوان رایجترین شکل فساد منجر به کاهش مالیاتها، هزینه های کارگری، استفادههای غیرقانونی از طریق دسترسی بدون پرداخت پول به امکانات و در نتیجه، زیانهای جدی درآمدی برای دولت میشود.
نظریاتی را که درخصوص فساد بحث می کنند میتوان به طور کلی به دو گروه اقتصادی و غیراقتصادی تقسیم کرد که یا در سطح خرد و کنشگر فساد را مورد بررسی قرار می دهند یا در سطح کلان و ساختاری. نظریه های اقتصادی فساد، بر تصمیمات کارمندان دولتی و شهروندان خاص برای به حداکثر رساندن درآمد یا سودشان، تمرکز کردهاند. این مدل که در سطح خرد بر کنش فاسد کارکنان توجه دارد، نشان میدهد با توجه به نهادهای ضعیف، احتمال تمایل به فساد بیشتر است. اما این مدل سؤالاتی را بیجواب میگذارد و توجه به قواعد رسمی رفتار، هنجارهای اجتماعی، ترجیحات اجتماعی، محرومیت اجتماعی، ضمانتهای اجرایی و احساس گناه را نادیده میگیرد. برخی از نظریهپردازان اقتصادی در حال حاضر به صراحت هنجارهای اجتماعی، مجازات اجتماعی[3] و عوامل روانی مانند احساس گناه و شرم را به مدلهای خود وارد کردهاند(Danila and Abigail, 2006) . بنابراین گروه دوم به تأثیر عوامل غیراقتصادی بر فساد توجه دارند. البته شارون و لاپونته معتقدند که تفاوت در فساد به تفاوت فرهنگی ربطی ندارد بلکه ناشی از کیفیت حکومت است (Charron & Lapuente, 2011). برای بسیاری، دستیابی به کیفیت بالای حکومت با سیاستهای ضد فساد مرتبط است.
مطالعات در خصوص فساد در سطح کلان به عوامل مختلفی متمرکز شدهاند، برخی به تحلیل عوامل اقتصادی مانند (سطح درآمد، تجارت، میزان کنترل دولت بر اقتصاد، یکپارچگی با اقتصاد جهانی)، برخی به عوامل اجتماعی مانند (آموزش و پرورش، اعتماد اجتماعی، همگنی قومی، گرایش مذهبی) و برخی به عوامل سیاسی- نهادی مانند (دموکراسی، حاکمیت قانون، بازیگران بینالمللی، مشارکت جامعه مدنی، شفافیت، آزادی مطبوعات) میپردازند (Rothstein, 2005: 2).
این تحقیق به بررسی عوامل مرتبط با فساد در سطح کلان می پردازد و از آنجا که فساد از عوامل نقض کننده کیفیت حکومت میباشد و هولمبرگ استدلال کرده است که در ارزیابی اثرات واقعی کیفیت حکومت، توجه به حکمرانی خوب اهمیت دارد (Holmberg, 2009)، در این تحقیق به این مسأله پرداخته خواهد شد که عوامل تبیینکننده تفاوت سطح فساد در بین کشورهای جهان چیست؟ برای این منظور، این تحقیق به بررسی تطبیقی میزان فساد و تغییرات میزان فساد با توجه به کیفیت حکومت و حکمرانی خوب می پردازد.
هیچ منطقه یا کشوری در جهان مصون از خسارات فساد نیست. در اندازهگیری فساد کشورها در سال 2011 توسط سازمان شفافیت بینالمللی، اکثریت کشورها نمره زیر پنج در یک مقیاس از 0 (بسیار فاسد) تا 10 (بسیار سالم) دارند (Transparency International, 2011). اندازه گیری سازمان شفافیت بین المللی از میزان فساد 183 کشور در سال 2011 نشان دهنده ناکامی عمومی است. چرا که فساد بر کیفیت حکومت، اعتماد تعمیمیافته، حمایت عمومی، رشد اقتصادی و رضایت و در نهایت بر ثبات بیشتر دموکراسی تأثیرگذار است. با وجود این واقعیتها، در این زمینه ادبیات کمی موجود است (Bauhr and Oscarsson, 2011).
مطابق با سنجش فساد جهانی سازمان شفافیت بینالملل در سال 2011[4]،50 درصد از شهروندان کشورهای جی 20 (G20)[5]، تصور می کنند فساد در سه سال گذشته در کشورشان افزایش یافته است و تنها 29 درصدشان فعالیتهای مبارزه با فساد دولتشان را مؤثر ارزیابی کردهاند.
فساد اثرات منفی در رشد تولید ناخالص داخلی، نابرابری درآمد و فقر، توسعه انسانی و برآورد سلامت و به طور کلی کیفیت حکومت دارد و از طریق تضعیف زیرساختهای عمومی و خدمات اجتماعی و نیز کاهش درآمدهای مالیاتی موجب کاهش آهنگ رشد اقتصادی میگردد. فساد تصمیم گیری و فرآیندهای اقتصادی را تحریف می کند. در یک بررسی از بیش از 150 مقام بلندپایه دولتی و اعضای کلیدی جامعه مدنی در بیش از 60 کشور در حال توسعه، پاسخ دهندگان، فساد بخش دولتی را مهمترین مانع توسعه و رشد کشورشان عنوان کردند (W.Gray & kayfman, 1998).
فساد به طور غیرمستقیم توسعه انسانی را با کاهش رشد اقتصادی و تشویق به سرمایه گذاری تحت تأثیر قرار میدهد. مطالعات متعدد نشان میدهد که فساد چه تأثیراتی در صرف اعتبارات دولت در آموزش و پرورش و بهداشت دارد (Mauro, 1996).
درک فساد اثر منفیای بر اعتماد به نهادهای سیاسی دارد، در حالی که تجربه فساد، اعتماد عمومی به نهادهای ملی را کاهش میدهد. فساد فقدان اعتماد را تقویت می کند و فقدان اعتماد تلاش حکومت در بسیج جامعه در مبارزه با فساد را بیاثر می کند و وعده مبارزه با فساد دولت به مردم را بیاعتبار میکند. نویسندگان علیت قوی متقابلی بین ادراک فساد و اعتماد به نهادهای سیاسی کشف کردهاند (Morris and Klesner, 2010: 1258).
نتایج تجربی تأیید کرده که سطح بالای فساد توسعه انسانی را کاهش میدهد. در یافتهای از کافمن، با بهبود یک انحراف استاندارد در کنترل فساد، مرگ و میر کودکان 75 درصد کاهش مییابد و منجر به دستآوردهای قابل توجهی در سواد میشودRothstein, 2009) .(kayfman in بعلاوه، همانطور که رز آکرمن [6]استدلال کرده است: فساد منجر به تحریف تخصیص مزایای اقتصادی و توزیع درآمد عادلانه کمتر میشود. سهم توزیع ثروت کشور را انحصاری و به نابرابری در ثروت کمک می کند (اکرمن، 5:1385). بررسیهای اندرسون درخصوص اثر فساد بر نگرش مردم نسبت به دولت نشان میدهد، شهروندان در کشورهای فاسدتر ارزیابی منفی از عملکرد نظام سیاسی و اعتماد کمتری به کارمندان دولت دارند (Anderson, 2003).
هنگامی که اثرات منفی فساد را نظر میگیریم، یک سؤال پژوهشی واضح مطرح میشود: چه چیزی علت رواج فساد در برخی از کشورهاست در حالی که کشورهای دیگر موفق به جلوگیری از تداخل فساد در رفاه کشورشان میشوند؟ بنابراین با توجه به گسترش و پیچیدگی فساد، لازم است مطالعه علمی روشمندی در این حوزه صورت گیرد تا براساس اطلاعات آن بتوان بهطور آگاهانه در مورد کاهش و پیشگیری آن اقدام نمود. با بهره گرفتن از روش تطبیقی و داده های ثانویه به این سؤال پاسخ خواهیم داد.
[1]. Clientilism and patronage
[2]. Integrity
[3]. Social sanctions
[4]. http://www.transparency.org/news/feature/g20_the_anti_corruption_record
[5]. گروه بیست یا G20، انجمنی برای همکاریهای بین المللی در بسیاری از جنبه های مهم اقتصادی و مالی بین المللی است. کشورهای جی 20 حدود 90 درصد تولید ناخالص داخلی جهانی، 80٪ از تجارت جهانی و دو سوم از جمعیت جهان را شامل میشود. هدف G20 هماهنگی سیاست بین اعضای به منظور دستیابی به ثبات اقتصاد جهانی و رشد پایدار؛ ترویج مقررات مالی به منظور کاهش خطرات و جلوگیری از بحرانهای مالی آینده و ایجاد معماری مالی بین المللی است. کشورهای جی 20 شامل آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ایتالیا، روسیه، کره، ژاپن، مکزیک، عربستان، آفریقای جنوبی، ترکیه، انگلستان، آمریکا و اتحادیه اروپا است.
[6]. Rose-Ackerman
تعداد صفحه : 156
قیمت :14700 تومان